Herbruikbare flacons en circulaire handschoenen: zo werkt Asito toe naar schoonmaak zonder afval

De schoonmaaksector draait om een frisse omgeving, maar produceert traditioneel zelf ook veel afval – denk aan flacons, wegwerpmaterialen en verpakkingen. De afgelopen jaren is daarin veel veranderd. Een van de bedrijven die die omslag zichtbaar maakt, is Asito. Het familiebedrijf behoort tot de grootste schoonmaakbedrijven van Nederland en was vanaf het begin betrokken bij het HerPakt-netwerk. Hier heeft het zich altijd laten zien als koploper op het gebied van circulaire oplossingen en vernieuwende samenwerkingen.

Onze ambitie: Volledig circulaire dienstverlening vanaf 2030

We spreken Franne Anema en José Albring, beiden innovatiemanagers duurzaamheid bij Asito. Hun doelstelling is ambitieus maar concreet: In 2030 wil Asito volledig circulaire dienstverlening kunnen bieden. In de praktijk betekent dit: als er een circulair alternatief bestaat voor een materiaal of middel, dan wordt dat ook circulair ingezet. “Vroeger keken we vooral naar CO₂, maar nu nemen we veel meer factoren in overweging zoals de invloed op water, materiaalgebruik en afval,” zegt Franne.

José Albring en Franne Anema van Asito

De eerste stap: inventariseren en uitproberen

De omslag begon met een uitgebreide inventarisatie van alle standaardmaterialen en middelen die bij klanten nodig zijn. Van flacons tot mopstelen, alles werd in kaart gebracht. Uit die inventarisatie kwamen belangrijke kansen naar voren.

De lijn is pragmatisch. Klein beginnen, meten, verbeteren en dan opschalen. “Wij zijn echte doeners,” zegt José. “We starten vaak klein en als iets in de praktijk niet prettig werkt, passen we het aan. Circulariteit draait niet om theorie en cijfers. Het moet kloppen aan de emmer, aan de kraan en in de kast bij de schoonmaker.”

Sprayflacons worden vanuit een dispenser bijgevuld voor hergebruik.

Herbruikbare flacons en navulverpakkingen voor schoonmaakmiddelen

Een zichtbaar voorbeeld van Asito’s circulaire aanpak is het systeem voor schoonmaakmiddelenflacons. In plaats van losse wegwerpflacons werkt Asito op een groeiend aantal locaties met een hergebruiksysteem. Medewerkers vullen hun sprayflacons met schoonmaakmiddel bij uit een dispenser, en zowel de flacons zelf als de bulkverpakkingen waar het middel in zit worden opnieuw ingezet.

De sprayers en flacons op locatie gaan opmerkelijk lang mee. “We hebben er tot nu toe nog geen hoeven vervangen,” zegt José. Wanneer ze ooit end-of-life zijn, zoekt Asito een partij die het harde plastic circulair kan verwerken. Voorlopig bewijzen de flacons dat simpelweg langer meegaan al een stevige bijdrage levert aan minder afval.

Het schoonmaakmiddel komt uit flexibele zakken van drie tot vijf liter, die als ze leeg zijn geen lucht vervoeren en daardoor efficiënter transport opleveren. Elke zak kan tot tien keer opnieuw gebruikt worden. Het proces is strak geregeld: de lege zakken worden ingevouwen en door onze  leverancier Boma meegenomen als ze een bestelling komen brengen. Daar worden ze verzameld, waarna partner CleanCircle de verpakkingen uitspoelt en de kraantjes met stoom reinigt zodat ze volledig schoon zijn. Daarna worden ze hervuld en opnieuw in omloop gebracht.

Het systeem ontstond in 2019 vanuit een circulaire coalitie met Nationale Nederlanden. Hierbinnen hebben we doelstellingen op duurzame dienstverlening. Samen met producent, groothandel en servicepartners hebben we dit concept toen echt circulair gemaakt. “Het was er nog niet,” vertelt Franne. “De leverancier had er geen ervaring mee. We moesten samen bedenken: wat is de juiste verpakkingsmethode, hoe melden we het retour aan, hoe zorgen we dat degene die levert ook de lege verpakking weer meeneemt, en wie betaalt de extra kosten?”

Die zoektocht maakte duidelijk dat niet alleen Asito in beweging moest komen, maar de hele keten. Leveranciers waren niet direct om. “De producent was er eigenlijk nog niet mee bezig,” aldus José. Toch kwam er stap voor stap vooruitgang door samen te experimenteren, telkens te testen en verbeteringen door te voeren.

De flexibele zakken worden als ze leeg zijn ingenomen en gereinigd, zodat ze opnieuw gebruikt kunnen worden.

De aanpak is nog niet standaard. Het retoursysteem blijft een extra stap en de kosten liggen hoger dan bij traditionele verpakkingen. Daarom zet Asito het vooral in bij klanten die duurzaamheid nadrukkelijk in hun beleid hebben, zoals universiteiten en grote corporates die ook bereid zijn om mee te experimenteren en daarvoor te betalen. Maar de lessen zijn waardevol: hergebruik kan werken, mits de keten meebeweegt en je blijft doorontwikkelen. En we zitten toch al op zo’n 50-100 locaties, en als we opschalen worden ook de kosten beter.

Niet alles kan in een retoursysteem

Niet elk product leent zich voor hergebruik. Asito kijkt per product en per locatie wat de beste stap op de R-ladder is. De praktijk verschilt nu eenmaal. Wat op een groot hoofdkantoor werkt, past niet vanzelf op een kleinschalige locatie, omdat het daar niet loont om in te zamelen en retourlogistiek te organiseren. Ook maakt het uit of medewerkers vooral stof wissen of juist veel stofzuigen; de werkzaamheden bepalen welk materiaal het meest geschikt is.

Zo zijn plastic handschoenen bijvoorbeeld nodig bij de uitvoering van bepaalde schoonmaakwerkzaamheden. “We werken soms met chemische producten die huidirritatie kunnen veroorzaken en daarbij moeten de handschoenen aan allerlei eisen en kwaliteitsnormen voldoen,” zegt Franne. "We hebben getest met herbruikbare werk- en huishoudhandschoenen, maar daar konden onze mensen niet goed mee werken. We hebben daarom een goed circulair alternatief met Gloovy Eco gloves: handschoenen die recyclebaar zijn. We zamelen deze ook weer in en ze worden door onze leverancier Boma retour genomen, waarna Gloovy er nieuwe producten van maakt."

De hanschoenen van Gloovy Eco Gloves worden ingenomen voor recycling

De grootste plastic stroom bij Asito bestaat uit afvalzakken. Omdat een groot deel hiervan bij het restafval belandt, is hergebruik geen optie. Het bedrijf zoekt naar manieren om de stroom anders in te richten. Hier zijn we echt nog op zoek naar andere manieren om hiernaar te kijken.

Tegelijkertijd is er meer aandacht voor materialen en middelen met een langere levensduur. Binnen de organisatie is een interne marktplaats opgezet waar materialen worden herverdeeld. Zo krijgt een machine die in Groningen niet meer nodig is, een tweede leven bij een collega verderop – of, als dat slimmer is, zelfs bij een concurrent dichterbij. Het allermooiste is een pay-per-use model, zodat de fabrikant eigenaar blijft, daarmee zelf baat heeft bij een lange levensduur en het apparaat daarmee ook makkelijk kan repareren.

De microvezeldoeken die Asito dagelijks gebruikt, worden in eigen beheer gewassen en opnieuw ingezet. Eigenlijk ook gewoon hoogwaardig hergebruik. Daarnaast is geëxperimenteerd met een recyclebare variant. In de praktijk blijkt die nog niet overal geschikt: op sommige locaties gaat de doek minder lang mee en medewerkers geven aan er niet fijn mee te werken. Het experiment loopt door, maar het is duidelijk dat circulariteit alleen kans van slagen heeft als de prestaties op de werkvloer overtuigen.

Circulaire bedrijfskleding

Ook de bedrijfskleding van Asito heeft een circulaire make-over gekregen. José ontwikkelde samen met regionale partners, waaronder Enschede Textielstad, Dirksen bedrijfskleding en een ontwerpster, een volledig circulaire kledinglijn. De outfits zijn gemaakt van honderd procent katoen – een monomateriaal dat volledig kan worden hergebruikt.

Bij elke ontwerpkeuze is nagedacht over de toekomst. Zo is er bewust geen gestikt logo gebruikt, omdat dat het recyclen bemoeilijkt, en wordt ook bij functionaliteit gekeken naar wat hergebruik mogelijk maakt. De volgende stap ligt bij het draagcomfort: de stof is stevig, maar in de zomer soms te warm. Daarom dragen medewerkers in de warme maanden een lichtere, duurzamere polo en in de koudere maanden de circulaire kledinglijn.

Het project laat zien dat circulair design niet ophoudt bij materiaalkeuze. Praktische aspecten als comfort, seizoenen en uitstraling zijn minstens zo belangrijk om het écht te laten werken.

De circulairebedrijfskleding van Asito is volledig gemaakt van katoen

Succesfactoren: samen doen en klein beginnen

Circulariteit bij Asito is geen project van de innovatiemanagers alleen. Het succes zit juist in de manier waarop het hele bedrijf wordt meegenomen. Van inkoop tot klantmanagers en schoonmakers op de vloer: iedereen speelt een rol. “Het moet daar uitgevoerd worden door de mensen die er echt mee werken,” zegt Franne. Daarom wordt er continu feedback opgehaald bij medewerkers en wordt elk nieuw systeem eerst in de praktijk getest.

Communicatie speelt daarbij een sleutelrol. Toen we bij Nationale Nederlanden zijn gestart met de retourflessen hebben we hier uitvoerig aandacht aan besteed. Zowel bij onze eigen collega’s, maar ook bij de klant. Er zijn presentaties, filmpjes en trainingen gemaakt, er is een speciaal e-mailadres geopend voor vragen en zelfs het personeelsblad besteedt aandacht aan de circulaire projecten. Medewerkers vertellen daar zelf hun ervaringen en in kwartaalupdates wordt de voortgang gedeeld. “Het is enorm belangrijk om draagvlak te creëren voor verandering, en mensen mee te nemen in het experiment om samen te leren.”

Goede samenwerking met de werkvloer is nodig om circulaire oplossingen in de praktijk te laten slagen.

De kracht van ketensamenwerking

Een tweede succesfactor is de samenwerking met andere partijen in de schoonmaakbranche. Die begon toen concurrent CSU een bericht postte waarin werd aangegeven dat ze de markt willen verduurzamen. Asito nam het initiatief om dit in gang te zetten. “In het begin is het aftasten, want iedereen is commercieel. Maar we zeiden: laten we iets tastbaars oppakken.”

Daaruit groeide een gezamenlijke agenda met thema’s die de hele branche raken. Zo werd onderzoek gedaan naar de zes grootste duurzaamheidsknelpunten, waaronder woon-werkverkeer, en vooral de verspilling bij contractwisselingen. Bij een nieuw contract blijven vaak materialen en middelen achter, soms halfvol, die daarna worden weggegooid. Samen met GOM en CSU werd een tool ontwikkeld waarmee partijen elkaars middelen tegen marktwaarde kunnen overnemen.

De samenwerking werkt omdat het gesprek niet over prijzen gaat, maar over impact. “We hebben allemaal dezelfde ambitie: de wereld letterlijk een stukje schoner maken,” zegt Franne. Voor inkoop en commerciële afspraken zijn aparte teams; de duurzaamheidsmanagers focussen op de gezamenlijke opgaven. Ook de communicatie wordt bewust samen opgepakt, zodat het signaal naar buiten op één lijn blijft.”

De voorbeelden laten zien dat circulariteit bij Asito niet één project is, maar een reeks van kleine en grote stappen. Flacons die langer meegaan, bulkverpakkingen die terugkeren in de keten, bedrijfskleding van monomateriaal en pilots met recyclebare doeken: het zijn stuk voor stuk puzzelstukjes in de route naar 2030.

De ambitie is groot, maar de aanpak blijft praktisch: gewoon beginnen, veel testen en steeds verbeteren. Of zoals José het samenvat: “We gaan het gewoon halen – door kleine stappen te blijven zetten, marktontwikkelingen op de voet te blijven volgen en kennis op te halen en te blijven delen. We moeten het samen doen.”