Doorbraken in retoursystemen voor hergebruik

Flessen, bekers, dozen en kratten kunnen vaak prima meerdere keren gebruikt worden. Maar hergebruik werkt alleen als er goede retoursystemen zijn: plekken om in te leveren, afspraken tussen partijen en slimme logistiek. Daarom heeft de Provincie Zuid-Holland een subsidieregeling opgezet voor circulaire doorbraakprojecten. Afgelopen jaar lag de focus op het opschalen van retoursystemen voor herbruikbare verpakkingen.

Vier projecten kregen steun om hun visie verder te brengen, elk met een eigen doorbraak voor ogen. Zij werken aan oplossingen die niet alleen afval verminderen en CO₂ besparen, maar ook laten zien hoe hergebruik in de praktijk kan werken. Via ons vernieuwersnetwerk HerPakt volgen we deze pioniers op de voet en delen we hun lessen en ervaringen met het brede netwerk.

Wat zijn de doorbraakprojecten?

De vier doorbraakprojecten pakken elk een ander deel van de verpakkingsketen aan. Samen laten ze zien hoe hergebruik schaal kan krijgen.

Foto: BOXO

De verpakking van je webshop bestelling kan weer terug

BOXO, Paardenkoper en Thuiswinkel.org

Het aantal e-commerce bestellingen - en daarmee verzendverpakkingen - groeit nog steeds. We bestellen steeds meer in webwinkels en verzamelen op deze manier bergen verpakkingen, vooral karton. Vaak worden die verpakkingen weggegooid of wordt er niets mee gedaan. Een systeem voor herbruikbare verpakkingen kan deze berg afval verminderen en daarmee een flinke impact hebben.

BOXO Return is een universeel retoursysteem voor herbruikbare verzendverpakkingen en bestaat uit inleverpunten, statiegeld en software infrastructuur. Dit doorbraakproject richt zich op verdere opschaling van dit systeem. De samenwerkende partijen zijn bezig met de uitbreiding van de fysieke infrastructuur in Zuid-Holland en digitale infrastructuur om verpakkingsbedrijven en retailers aan te laten sluiten.

Foto: Join the Loop

Een universeel retoursystemen voor B2B verpakkingen

Join the Loop, Houweling, Curtec, Verpact

In de chemie, farmacie en voedingsmiddelenindustrie is hergebruik van verpakking vaak nog moeilijk te realiseren door strenge veiligheidsregels. Join the Loop wil hoogwaardig hergebruik van B2B verpakkingen mogelijk maken in deze sectoren. Hiervoor zetten ze een universeel retoursysteem op dat aansluit op de verplichtingen onder de CSRD.

Het ontwerp is een slim retoursysteem op basis van tracking en tracing waardoor altijd duidelijk is wat er in verpakkingen heeft gezeten. Eenmaal bewezen zal het systeem voor veel meer verpakkingen geschikt zijn. Momenteel wordt er gewerkt aan de ontwikkeling van software voor dit systeem en ze zijn in gesprek met de industrie over de implementatie hiervan.

Foto: Enviu

Lever je wijnfles in met statiegeld

Enviu, Pakt en Walraven SAX

In Nederland worden jaarlijks 610 miljoen wijnflessen weggegooid. Dat zorgt bij elkaar voor meer dan 1,238 miljoen kg CO₂-uitstoot. Hergebruik heeft de potentie deze uitstoot te verlagen met 51% tot 81% per fles. In dit project ontwikkelt de coalitie een universele herbruikbare wijnfles voor Nederland, inclusief het retoursysteem. Daarmee hopen de samenwerkende partijen dat wijnflessen, net als de meeste bierflesjes straks op grote schaal ingeleverd kunnen worden en hervuld.  De coalitie is gestart met de implementatie van de herbruikbare wijnfles in de retail en werkt aan de opschaling hiervan.

Foto: Pieter Pot

Sneller retourneren door te optimaliseren

Pieter Pot en MoreStorage

Pieter Pot laat al even zien dat consumentenverpakkingen ook herbruikbaar kunnen zijn, maar de logistiek bleek een bottleneck om gezond op te schalen. In dit doorbraakproject werken Pieter Pot en MoreStorage samen aan een schaalbare circulaire keten voor herbruikbare consumentenverpakkingen.

Nog steeds kun je als consument een product bestellen bij Pieter Pot en dit wordt thuis geleverd. Na gebruik stuur je de verpakking weer terug en wordt deze hervuld. De uitdaging van de samenwerking met MorgeStorage zit ‘m in het weghalen van de inefficiënties in het huidige retourproces. Door slim gebruik te maken van rollerbanen hopen ze hun retourproces anders en slimmer in te richten waardoor het op kan schalen.

Wat leren we van deze projecten?

De vier doorbraakprojecten verschillen in aanpak en sector, maar ze lopen allemaal tegen vergelijkbare vragen aan. Hoe richt je de retourlogistiek slim in, hoe maak je de businesscase rond, hoe stimuleer je gedrag en hoe krijg je de keten mee?

1.Hoe richt je goede retourlogistiek in?

Zonder slimme retourlogistiek werkt hergebruik niet. Verpakkingen moeten snel, efficiënt en betaalbaar terugkomen in de keten. Dat kan via inleverpunten, statiegeldsystemen of digitale tracking. BOXO bouwt aan een inlevernetwerk, Pieter Pot optimaliseert zijn retourproces, het wijnflesproject spiegelt zich aan het statiegeldsysteem voor bier, en Join the Loop ontwikkelt een registratiesysteem voor B2B-verpakkingen. Allemaal zoeken ze naar dezelfde sleutel: een schaalbaar en betrouwbaar retourproces als alternatief voor eenmalige verpakkingen.

2. Hoe zorg je voor een werkende businesscase?

Hergebruik concurreert nog vaak met wegwerp, dat goedkoper en makkelijker lijkt. De sleutel zit in efficiëntie: lage handlingskosten en een hoge retourgraad. Als verpakkingen vaak genoeg terugkomen, verdient het systeem zichzelf snel terug. De doorbraakprojecten laten zien dat al na enkele rondes hergebruik de businesscase positief kan worden.

3. Hoe verander je gedrag naar hergebruik?

Een goed systeem werkt alleen als mensen meedoen. Statiegeld of boetes kunnen helpen, maar net zo belangrijk is begrip: wat is het verschil tussen recycling en hergebruik, en waarom maakt dat uit? De projecten onderzoeken hoe je consumenten en bedrijven overtuigt én ondersteunt om verpakkingen daadwerkelijk terug te brengen. Hoe makkelijker en vanzelfsprekender dat wordt, hoe hoger het retourpercentage.

4. Hoe krijg je ketenpartners aan boord?

Een retoursysteem bouw je nooit alleen. Voor het opzetten van een retoursysteem heb je niet alleen aanbieders van producten nodig maar ook leveranciers van nieuwe soorten verpakkingen, poolers en schoonmakers. In de doorbraakprojecten zien we samenwerkingen ontstaan die nieuw zijn.

Zonder gestandaardiseerde verpakkingen blijft hergebruik gefragmenteerd en inefficiënt. Soms is het nodig om een verpakkingen te standaardiseren om echt schaal te kunnen maken, in dat geval heb je andere partijen nodig, misschien zelfs je concurrenten. De doorbraakprojecten laten zien dat nieuwe samenwerkingen mogelijk zijn – en ook nodig zijn – om hergebruik echt schaalbaar te maken.

De volgende stappen

De vier doorbraakprojecten laten zien dat hergebruik van verpakkingen geen toekomstmuziek is, maar nú in praktijk wordt gebracht. Ieder project bewijst dat er oplossingen bestaan – mits retourlogistiek, businesscase, gedrag en samenwerking slim worden ingericht.

Wij blijven deze pioniers volgen, hun lessen delen en hen verbinden met nieuwe partners. Zo bouwen we stap voor stap aan een systeem waarin hergebruik de norm wordt. Houd onze nieuwsbrief en de website van HerPakt in de gaten voor hun eerste praktijkervaringen.